Çocuklara Sınır Koyma
Çocuklara Sınır Koyma
Çocuklara sınır koyarken ilk adım hangi davranışa dur diyeceğimize karar vermektir. Bu konuda anne baba ve diğer bakım verenlerin ortak karar ve tutumda olmaları çok önemlidir. Sınır belirlerken şu aşamaları izleyebiliriz:
1. Kuralı ifade edin.
2. Uyarı verin.
3. Sonuçları uygulayın.
Kuralı aktarmak ilk olarak duyguyu tanıyıp yansıtalım, sınırları belirleyelim ve seçenek sunalım.
Örneğin, çocuğunuzun telefonu kapatması gerekiyor. Kapatmaya 10 dakika kala daha sonra 5 dakika kala süresinin bitmek üzere olduğunu hatırlatın. Bu çocuğunuzun hazırlanmasını sağlar. ‘Kapatıyoruz’ dediğinizde hala kapatmıyorsa ‘telefonu kapatmayı istemediğini görüyorum ama süremiz doldu istersen seninle resim yapabiliriz veya hamur oynayabiliriz’ diyin.
Sonuçlarla karşılaşmak sınır koymada önemlidir.
1. Doğal sonuçlar: Olumsuz davranışın doğal, kendiliğinden ortaya çıkan sonucudur. Örneğin, kaygan zeminde koşarken çocuğun düşmesi gibi. Doğal sonuçlar çocuklar üzerinde etkindir ancak tehlikeli durumlar oluşabildiği için ebeveynler her zaman izin veremez.
2. İlişkili sonuç: Burada sonuç sorunlu davranışla ilintilidir ve oldukça etkilidir.
3. İlişkisiz sonuç: Ceza davranışla ilişkili değildir çocuklar bağlantı kurmakta zorlanır. Çok da etkin değillerdir. Örneğin, kardeşine zarar veren bir çocuğa bilgisayar cezası vermek gibi.
Çocuklar en iyi önce uyarı verilip sonra ilişkili bir sonuca maruz kaldıklarında öğrenirler. Sınır koymaktan ceza uygulamaktan daha etkili olanı ise sorun davranışı önlemek ve duyguyu yansıtmaktır. Özellikle okul öncesi yaş grubunda birçok sınır ihlalinin sebebi çocuğun fizyolojik ihtiyaçlarıdır: uyku, açlık, yorgunluk gibi. Burada öncelik ihtiyacın giderilmesine verilmelidir. Olumlu geri bildirimlerde uzun vadeli çocukların davranışlarını düzenlemesinde çok etkilidir. Çocuğun kendisini sürekli sorun davranışla tanımlamasını engeller. Bu da yaptığı diğer davranışlara genellenir.
Uzm. Dr. Hatice Polat
